Gdzie opodatkować emeryturę z USA?
Wracający z USA do Polski często mają dylemat, gdzie płacić podatek od otrzymywanej emerytury na którą ciężko pracowali za Oceanem. W Polsce, czy w USA? A może w każdym z tych krajów będzie pobierany podatek dochodowy? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć poniżej.
Sprawa może okazać nieoczywista dla osób, które wcześniej nie miały styczności z regułami dotyczącymi unikania podwójnego opodatkowania. Reguły te znajdują się w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Obecnie Polska jest stroną 91 takich umów. Wśród tych umów znajduje się także Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki o uniknięciu podwójnego opodatkowania i zapobieżeniu uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu. Umowa ta została podpisana w Waszyngtonie dn. 8.10.1974r. i opublikowana w Dzienniku Ustaw z 1976r., Nr 31, poz. 178. Nie była do tej pory zmieniana. Umowa ta ma zatem ponad 50 lat! Dalej będziemy ją określać, jako UPO POL-AM lub UPO POL-USA.
Trzeba nadto mieć na uwadze, że USA stosuje zasadę opodatkowania swoich obywateli bez względu na miejsce ich faktycznej rezydencji. Nadto, oczywiście Internal Revenue Service (IRS) opodatkuje 85% świadczenia Social Security wypłacanego każdej innej osobie, jeżeli cieszy się ona statusem stałego rezydenta USA. Ale także obywatele Polski nie mający już statusu rezydenta USA muszą się liczyć z tym, że amerykański Departament Skarb dokona potrącenia podatku dochodowego federalnego (tzw. Alien Tax).
Odnotować jednak trzeba, że oba kraje wynegocjowały także nową umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jej podpisanie miało miejsce w Warszawie dn. 13.02.2013r. Umowa ta jednak ciągle nie weszła w życie.
Co wynika z UPO POL-USA
W zdecydowanej większości umów, które Polska zawarła z innymi krajami jest szczególna regulacja poświęcona opodatkowaniu emerytur otrzymywanych z drugiego kraju.
Z reguły przepisy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierają dwie części. Pierwsza cześć poświęcona jest temu, gdzie opodatkowana jest emerytura otrzymywana, gdy praca była świadczona w sektorze prywatnym. Druga część na ogół odnosi się do zasad opodatkowania „emerytur państwowych”.
W UPO POL-AM mamy do czynienia z sytuacją nietypową. Brak jest bowiem w umowie stosownej regulacji dotyczącej opodatkowania emerytur otrzymywanych w związku ze świadczeniem pracy w „sektorze prywatnym”. A przecież to właśnie takie emerytury stanowią przeważającą większość świadczeń, z jakimi Polacy wracają do Polski.
W UPO POL-AM znajduje się natomiast przepis, który odnosi się do tzw. emerytur państwowych. Jest to art. 19 UPO POL-AM. Jego brzmienie jest następujące:
- Płace, wynagrodzenia i podobne świadczenia , włączając emerytury i renty lub podobne dochody, wypłacane są z funduszy publicznych jednego z Umawiających się Państwa obywatelowi tego Umawiającego się Państwa z tytułu pracy lub osobiście świadczonych usług jako pracownikowi Rządu tego Umawiającego się Państwa lub jakiejkolwiek jego agendy w związku z pełnionymi funkcjami rządowymi, będą zwolnione od opodatkowania przez drugie Umawiające się Państwo.
Co ważne w dalszej części tej regulacji wprowadzono wymaganie, że aby dana praca mogła być uznana za pracę związaną z pełnieniem funkcji rządowych to musi być tak traktowana przez wewnętrzne prawo zarówno w Polsce, jak też w USA. Przykładem może tutaj być wynagrodzenie żołnierzy, a później także – co logiczne – emerytura, jako otrzymuje były żołnierz. Czyli w sytuacji, gdy amerykański Marines przejdzie na emeryturę i zostanie na stałe w Polsce, to emerytura, jaką będzie otrzymywał od rządu amerykańskiego nie może być opodatkowana w Polsce. Zatem tutaj stosujemy tzw. metodę pełnego wyłączenia spod opodatkowania w kraju faktycznej rezydencji podatkowej.
Jednakże takie sytuację są wyjątkiem od reguły, dlatego zajmijmy się sytuacją typowego emeryta wracającego do Polski zza Oceanu.
Stosujemy regułę ogólną, czyli co?
Brak szczególnej regulacji w UPO POL-AM odnośnie opodatkowania emerytur, zmusza nas do oparcia się na zasadach ogólnych wynikających z tej umowy o unikaniu.
W pierwszej kolejności trzeba zwrócić uwagę na brzmienie art. 5 ust. 1 UPO POL-USA. Z przepisu tego wynika właśnie, że osoba mająca rezydencję podatkową w Umawiającym się Państwie może być opodatkowana przez drugie Umawiające się Państwo z tytułu dochodu pochodzącego ze źródeł z tego drugiego Umawiającego się Państwa i tylko z tytułu takiego dochodu, z zgodnie ze wszystkimi ograniczeniami zawartymi w tej UPO. Zatem przekładając to na język zrozumiały dla każdego należy odnotować, że powracający z USA do Polski emeryt musi się liczyć z tym, że amerykański fiskus jest w pełni uprawniony do opodatkowania podatkiem dochodowym (personal income tax) wypłacanych emerytur, które będą przelewane do Polski.
A z drugiej strony, jeżeli zatem nie jest to emerytura „państwowa” (zob. art. 19 UPO POL-USA) – to zgodnie z kolejną regułą ogólną wyrażoną w tej UPO (zob. art. 5 ust. 3) – Polska także może opodatkować emerytury uzyskiwane z USA, i to nawet jeśli dana osoba ma obywatelstwo amerykańskie i emerytura tak podlega równocześnie opodatkowaniu w USA. Decyduje miejsca zamieszkania (czyli tzw. stała rezydencja podatkowa w Polsce).
Czyli podwójne opodatkowanie?
Powyższe prowadzi nas do wniosku, że w większości przypadków możemy mieć de facto do czynienia z podwójnym opodatkowaniem. Efekt podwójnego opodatkowania może być jednak złagodzony u źródła, jeśli dana emerytura nie będzie opodatkowania w USA ze względu na stosowaną kwotę wolną. Przydatne informacje oraz linki znajdziesz tutaj: https://www.irs.gov/help/information-about-federal-taxes-polish, ale także na stronie ambasady USA: https://pl.usembassy.gov/pl/u-s-citizen-services-pl/ubezpieczenie-spoleczne/opodatkowanie-swiadczen-social-security/.
Pomijając jednak fakt, czy w danym przypadku powracający emeryt będzie objęty zwolnieniem podatku w USA ze względu na zastosowaną tam ulgę (np. kwota wolna od podatku) – musimy zwrócić uwagę na kilka kwestii, które są istotne dla uniknięcia podwójnego opodatkowania według polskiej ustawy podatkowej. Chodzi oczywiście o ustawę o PIT.
Co wynika z polskiej ustawy o PIT
Nie ulega wątpliwości, że otrzymane z USA świadczenia emerytalne z Social Security będą stanowiły przychód do opodatkowania. Będzie on przeliczany przez płatnika na PLN według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania świadczenia na rachunek bankowy. Płatnikiem tym oczywiście będzie polski Bank.
W Polsce świadczenie emerytalne z USA będzie opodatkowane na zasadach ogólnych czyli według skali, co wynika z art. 27 ust. 1 ustawy o PIT.
„1. Podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 29-30f, pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali podatkowej:
| Podstawa obliczenia podatku w złotych | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 120 000 | 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3600 zł | |
| 120 000 | 00 zł + 32% nadwyżki ponad 120 000 zł | |
W praktyce trzeba mieć jednak na w uwadze, że efekt podwójnego opodatkowania będzie złagodzony. Podatek zapłacony w USA będzie bowiem podlegał odliczeniu od podatku w Polsce. Odliczenie to ma jednak charakter ograniczony wynikający z zastosowania tzw. metody proporcjonalnego odliczenia. Na gruncie ustawy o PIT kierujmy się tutaj art. 27 ust. 9.
Stosując tę metodę, od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie (art. 27 ust. 9 ustawy o PIT).
Płatnikiem jest Bank
Na dzień dzisiejszy Bank działa na podstawie art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT. Z regulacji tej wynika, że Bank będzie pobierał miesięcznie zaliczki na podatek PIT obliczone właśnie według skali z art. 27 ust. 1 jak wyżej. Czyli Bank:
- Wyliczy zaliczkę od wpływającej emerytury (po przeliczeniu na PLN wg średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uznania rachunku bankowego w RP daną kwotę świadczenia emerytalnego).
- Pobierze wyliczoną zaliczę i wpłaci na rachunek właściwego organu podatkowego.
- A po zakończeniu roku podatkowego wyśle do podatnika informację PIT-11.
Rozliczenie roczne
Podatnik kierując się otrzymanym PIT-11 złoży do końca kwietnia następnego roku pod upływie danego roku PIT-36 wraz z PIT-ZG. Składając PIT-36 podatnik uwzględni także świadczenia emerytalne otrzymywane z polskiego ZUS za dany rok podatkowy (jeśli takie równolegle pobiera). Otrzyma bowiem wcześniej z ZUS informację PIT-40A, gdzie będzie wykazana polska emerytura.