Precedensowy wyrok: Skarb Państwa jest zobowiązany zapłacić klientowi biura podróży, które upadło. SO w Warszawie uznał, że klienci biur podróży nie są należycie chronieni przez polskie prawo, co jest niezgodne z przepisami prawa wspólnotowego (wyrok SO w Warszawie z dn. 29.12.2014 r., sygn. akt V Ca 594/14).
Powód zawarł z biurem podróży umowę, której przedmiotem była organizacja imprezy turystycznej w Bułgarii. Łączny koszt imprezy turystycznej dla trzech uczestników wynosił 5.487 zł. Po zawarciu umowy, organizator turystyki w Urzędzie Marszałkowskim złożył pismo, w którym poinformował o zaprzestaniu działalności gospodarczej. W związku z tym, powód w Urzędzie Marszałkowskim zgłosił roszczenie z gwarancji ubezpieczeniowej. Wskazał, że biuro podróży nie wykonało względem niego zobowiązań umownych o wartości 5.487 zł.
Urząd Marszałkowski poinformował powoda, że biuro podróży posiadało umowę gwarancji ubezpieczeniowej w związku z wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych działalnością gospodarczą. Obejmowała ona ochroną umowy o organizowanie imprez turystycznych na kwotę 396.220 zł. Jednakże suma ta okazała się niewystarczająca nawet na opłacenie kosztów powrotu klientów do kraju, którzy w momencie złożenia przez organizatora turystyki oświadczenia o niewypłacalności znajdowali się poza granicami Polski. W związku z tym, powód został poinformowany, że jego roszczenie nie zostanie zaspokojone ze środków z umowy gwarancji ubezpieczeniowej.
Powód wezwał Skarb Państwa – Ministra Finansów do zapłaty kwoty 5.478 zł tytułem odszkodowania w związku z poniesioną przez niego szkodą w postaci nieodzyskania wpłaconej przez niego ceny za imprezę turystyczną biurowi podróży, które później ogłosiło upadłość.
SR oddalił powództwo. Powód złożył apelację, która została uwzględniona.
Powód oparł swoje roszczenie na art. 7 Dyrektywy Rady w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (zwanej dalej „Dyrektywą”). Wskazał, że przedmiotowy przepis nie został prawidłowo implementowany w Polsce, gdyż ustawa o usługach turystycznych z dnia 29.08.1997 r. (zwana dalej „Ustawą”) i akty wykonawcze do niej nie pozostają z nim w zgodności. Na podstawie wskazanego przepisu wspólnotowego, na wypadek swojej niewypłacalności organizator turystyki, będący stroną umowy, powinien zapewnić dostateczne zabezpieczenie umożliwiające zwrot nadpłaconych pieniędzy oraz powrót konsumenta z podróży.
SA stwierdził, że rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21.12.2010 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia na rzecz klientów w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych jak i inne przepisy w sposób wystarczający nie realizowały założeń Dyrektywy, skoro suma gwarancji nie pokryła nawet wszystkich kosztów powrotu do kraju konsumentów znajdujących się za granicą. W związku z tym, zastosowany mechanizm nie spełniał swojej funkcji.
Art. 7 Dyrektywy nakłada na organizatora turystyki obowiązek zapewnienia zabezpieczenia finansowego na pokrycie zwrotu przedpłat oraz powrotu konsumentów do kraju. SA zwrócił uwagę, że regulacja ta nie odnosi się tylko do pokrycia kosztów sprowadzenia do kraju konsumenta lub zwrotu nadpłaconych pieniędzy, ale również nakłada na ustawodawcę krajowego obowiązek ustalenia, w jaki sposób przedmiotowe świadczenia mają być spełnione w przypadku niewypłacalności organizatora turystyki czy ogłoszenia względem niego upadłości. Przepisy krajowe, które nie gwarantują w pełni tych praw uczestnikom imprez turystycznych, nie stanowią odpowiedniej implementacji prawa wspólnotowego.
SA wskazał, że w Polsce bardzo często dochodzi do niewypłacalności organizatorów turystyki. Nierzadko posiadane przez nich gwarancje lub ubezpieczenia okazują się niewystarczalne. Wynika stąd wniosek, że w Polsce nie doszło do pełnej implementacji art. 7 Dyrektywy. Z kolei wadliwa transpozycja Dyrektywy może uzasadniać odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa. Dla ustalenia tej odpowiedzialności należy wykazać następujące przesłanki: bezprawne działanie będące wadliwą implementacją, powstanie szkody oraz związek przyczynowy pomiędzy szkodą a wadliwą implementacją. Zgodnie z prawem wspólnotowym, w przypadku braku horyzontalnej (bezpośredniej) skuteczności dyrektywy, jednostka jest uprawniona do wytoczenia powództwa o odszkodowanie przeciwko państwu członkowskiemu. Zgodnie ze stanowiskiem wypracowanym przez TSUE jednostka musi wówczas udowodnić: naruszenie normy dyrektywy, której celem jest przyznanie jej praw, przy czym naruszenie musi być wystarczająco poważne oraz bezpośredni związek przyczynowy pomiędzy nieterminową lub nieprawidłową implementacją normy dyrektywy a szkodą wyrządzoną jednostce.
SA wskazał, że w analizowanym stanie faktycznym niewątpliwie doszło do wadliwej implementacji art. 7 Dyrektywy oraz powstania szkody. Ponadto uznał, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy wadliwą transpozycją do prawa krajowego a szkodą. Art. 7 Dyrektywy stanowi dla powoda źródło uprawnień, których w związku z nieprawidłową implementacją nie może zrealizować. Nadto SA stwierdził, że SR naruszył art. 4171 K.c. przez błędne przyjęcie, że w przypadku dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa w związku z nieprawidłową implementacją Dyrektywy istnieje konieczność stwierdzenia niezgodności kwestionowanego aktu z Konstytucją. SA podkreślił, że dla ustalenia niezgodności prawa krajowego ze wspólnotowym jako przesłanki odszkodowawczej nie jest potrzebny prejudykat.
Zapadłe orzeczenie ma przełomowe znaczenie. Pokazało, że klienci upadłych biur podróży mają możliwość dochodzenia swoich roszczeń od Skarbu Państwa. Należy tutaj podkreślić, że w samym 2012 r. upadło aż 15 organizatorów turystyki, a termin przedawnienia jeszcze nie minął.
Katarzyna Matuszczak
aplikant radcowski
Zostaw komentarz
You must be logged in to post a comment.