Wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości za okres sprzed zasiedzenia

Uchwałą z dnia 30.11.2016 r. (w sprawie pod sygn. akt: III CZP 77/16) Sąd Najwyższy orzekł, że „właścicielowi nieruchomości obciążonej wskutek zasiedzenia służebnością przesyłu nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie”.

Na wstępie należy wskazać, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury zasiedzenie jest instytucją, która ingeruje w prawo właściciela, przy czym nie narusza jego istoty. Potwierdził to Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25.05.1999 r. (SK 9/98, OTK Zbiór Urzędowy 1999, nr 4, poz. 78), zgodnie z którym art. 292 KC (przewidujący zasiedzenie służebności gruntowych) został uznany za zgodny z art. 64 ust. 3 Konstytucji.  W myśl tego orzeczenia unormowanie zawarte w powyższym przepisie nie pozbawia właściciela uprawnień do korzystania z nieruchomości oraz rozporządzania nią.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 12.01.2012 r. (sygn. akt II CSK 258/11) analogicznie jak w analizowanej uchwale uznał, że właścicielowi nieruchomości nie przysługują roszczenia, u których podstaw leży prawo własności, w tym roszczenia uzupełniające za okres poprzedzający okres zasiedzenia (obejmuje to również roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy). Jednocześnie podniósł, że przeciwna konkluzja w sposób istotny godziła by w instytucje zasiedzenia (niweczyła jej sens), której celem jest „ład, porządek prawny, stabilizacja stosunków w zakresie odnoszącym się do własności rzeczy”. Podobnie Sąd Najwyższy orzekł w postanowieniu z dnia 15.04.2011 r. ( sygn. akt III CZP 7/11, Lex nr 897712). Powyższa linia orzecznicza została w pełni zaaprobowana w orzecznictwie sądów powszechnych[1].

Istotnym jest, że gdyby nie doszło do zasiedzenia nieruchomości przez przedsiębiorcę przesyłowego – właściciel – mógłby domagać się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres 10 ostatnich lat, w których urządzenia bez umowy istniały na danym gruncie. Warto jednak pamiętać, że wytoczenie powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu nie przerywa biegu zasiedzenia tej służebności (Uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26.11.2014 r., sygn. akt III CZP 45/14).

Reasumując – pomimo że – orzecznictwo Sądu Najwyższego, oraz sądów powszechnych jest dość jednolite w przedmiocie analizowanego zagadnienia, kwestia ta nie była zawsze jednolicie rozumiana. Stąd też ww. uchwałą Sąd Najwyższy jednoznacznie przesądził, że właścicielowi nieruchomości obciążonej wskutek zasiedzenia służebnością przesyłu nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości za okres poprzedzający zasiedzenie.

Sara Dehina

aplikant radcowski

[1] Uzasadnienie Sądu Okręgowego z dnia 20.10.2015 r. w Łodzi pod sygn. akt III Ca 808/15;

Zapisz