TSUE dnia 12.01.2024r. wydał korzystne i bardzo ważne orzeczenie dla frankowiczów (sygnatura C-488/23). TSUE stwierdził, że po unieważnieniu umowy kredytu banki nie mogą domagać się od konsumentów rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału. W powołanym orzeczeniu TSUE uznał, że banki po unieważnieniu umowy kredytu mogą domagać się od frankowicza wyłącznie kwoty udostępnionego kapitału. Zgodnie ze stanowiskiem TSUE przepisy dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich wykluczają dopuszczalność rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza.
Warto tutaj wskazać, że orzeczenie TSUE ze stycznia 2024 r. jest zgodne z dotychczasową linią orzeczniczą Trybunału. Należy przypomnieć wcześniejszy wyrok TSUE z dnia z dnia 15.01.2023 r. (C-520/21). W wyroku z 15.01.2023 r. TSUE uznał, że przepisy dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie, aby bank mógł żądać od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania umowy oraz poza zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę liczonych od dnia wezwania do zapłaty. W opinii TSUE przyznanie bankowi prawa do żądania od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego na podstawie nieważnej umowy może podważyć odstraszający skutek zamierzony przez dyrektywę 93/13. Uprawnienie banku do żądania od konsumenta rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy, a tym samym otrzymania wynagrodzenia przez bank za korzystanie z tego kapitału przez konsumenta, przyczyniłaby się do wyeliminowania odstraszającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez uznanie tej umowy za nieważną.
Podobne stanowisko zajął TSUE w wyroku z dnia 7.12.2023 r. (sygnatura C-140/22), gdzie stwierdził, że przepisy dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie temu, aby kwota dochodzona przez konsumenta od banku z tytułu zwrotu kwot, które kredytobiorca zapłacił w wykonaniu nieważnej umowy, została pomniejszona o równowartość odsetek, które bank otrzymałby, gdyby umowa ta pozostała w mocy. Z kolei TSUE w innym wyroku z dnia 11.12.2023 r. (sygnatura C-756/22) stwierdził, że bank nie może żądać od konsumenta zwrotu innych kwot niż kapitał wypłacony kredytobiorcy oraz ustawowe odsetki za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty przez bank.
Przedstawione orzeczenia TSUE są bardzo korzystne dla frankowiczów, gdyż potwierdzają, że konsumenci nie są zobowiązani do zapłaty na rzecz banku wynagrodzenia za korzystanie z kapitału czy też do zwrotu kapitału zwaloryzowanego. Spójna linia orzecznicza TSUE w tej kwestii daje silne argumenty dla frankowiczów, aby skutecznie bronić się przed roszczeniami banków. Należałoby tutaj przypomnieć, że najpierw banki w sporach z frankowiczami podnosiły roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w przypadku nieważnej umowy kredytowej. Po zajęciu w tej sprawie stanowiska przez TSUE, banki z kolei zaczęły dochodzić od frankowiczów rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w związku ze zmianą siły nabywczej pieniądza. Jednakże tutaj TSUE po raz kolejny stanął po stronie frankowiczów i uznał, że takie roszczenie również jest niezgodne z prawem UE.
Katarzyna Matuszczak
radca prawny