Reklamacja w przewozach międzynarodowych

Zgodnie z art. 75 ust. 1 Prawa przewozowego dochodzenie roszczeń w postępowaniu sądowym na podstawie przedmiotowej ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu, przysługuje uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji. Dochodzenie roszczeń w przewozie krajowym wobec przewoźnika jest zatem możliwe dopiero po wyczerpaniu przez uprawnionego postępowania reklamacyjnego. Wyczerpanie drogi reklamacji jest tutaj obligatoryjne.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku przewozów do których zastosowanie znajdzie Konwencja CMR. Żaden przepis Konwencji nie uzależnia prawa dochodzenia roszczenia przed sądem od uprzedniego wyczerpania trybu reklamacyjnego. Wniesienie reklamacji nie jest tutaj obligatoryjne, a brak uprzedniego wykorzystania trybu reklamacyjnego nie stanowi przeszkody do dochodzenia roszczeń od przewoźnika na drodze sądowej. Reklamacja na gruncie Konwencji CMR ma więc charakter fakultatywny. Stanowisko to zostało wyrażone m. in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 05.12.2003 r. (sygn. akt IV CK 264/02).

Jednakże reklamacja w przypadku przewozów do których zastosowanie znajdzie Konwencja CMR ma bardzo duże znaczenie. Zgodnie z art. 32 ust. 2 Konwencji CMR złożenie reklamacji powoduje zawieszenie biegu przedawnienia na czas rozpatrzenia reklamacji przez przewoźnika (czyli do dnia kiedy przewoźnik skutecznie odrzuci reklamację). Co więcej – żaden przepis Konwencji CMR nie określa okresu, w którym przewoźnik powinien odpowiedzieć na reklamację. Jeżeli zatem przewoźnik nie odpowiada na reklamację, to stan zawieszenia biegu przedawnienia trwa. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22.11.2007 r. (sygn. Akt III CSK 150/07) wprost wskazał, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do momentu wystąpienia zdarzeń wskazanych w Konwencji CMR, a stosowanie w tym zakresie przepisów z ustawy Prawo przewozowe jest wyłączone. W odniesieniu do zawieszenia biegu terminu przedawnienia normy Konwencji CMR mają bowiem pierwszeństwo Oznacza, że w zakresie w nich uregulowanym, wyłączają one zastosowanie przepisów krajowego prawa przewozowego. W efekcie reklamacja pisemna zawiesza bieg przedawnienia do dnia, w którym przewoźnik na piśmie odrzuci reklamację (poprawnie: odmówi jej uwzględnienia) i zwróci załączone do niej dokumenty. W związku z tym, tak długo jak przewoźnik skutecznie nie odrzuci reklamacji, tak długo zawieszony jest bieg terminu przedawnienia.

Pozostawienie reklamacji bez odpowiedzi może mieć dla przewoźnika bardzo poważne skutki tj. zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczenia przeciwko niemu.

Na zakończenie warto wskazać, że Konwencja CMR nie przewiduje żadnych wymogów odnośnie treści reklamacji. Wymaga jedynie, żeby została ona złożona w formie pisemnej. Jednakże w przypadku wymogu formy pisemnej nie można stosować przepisów prawa krajowego (zawarte w Konwencji CMR pojęcia należy traktować w sposób autonomiczny). Zastrzeżenie formy pisemnej reklamacji nie można traktować jako zastrzeżenie dla celów dowodowych, lecz pod rygorem nieskuteczności. Reklamacja, która nie została sporządzona w formie pisemnej nie wywołuje skutków w postaci przerwania biegu przedawnienia.

Katarzyna Matuszczak

aplikant radcowski