PROCEDURA CYWILNA: Skargę wniesioną do sądu niewłaściwego miejscowo przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesioną z zachowaniem terminu (uchwała SN z dn. 05.11.2014 r., sygn. akt III CZP 73/14)
Zgodnie z art. 767 k.p.c. na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Do rozpoznania ww. skargi na czynności komornika jest przy tym właściwy sąd, przy którym działa komornik. Jeżeli natomiast do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, skargę rozpoznaje sąd, który byłby właściwy według zasad ogólnych (§ 1).
Skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym:
– od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona,
– w innych wypadkach – od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone,
– w braku zawiadomienia – od dnia dowiedzenia się przez skarżącego o dokonanej czynności.
Skargę na zaniechanie przez komornika czynności wnosi się z kolei w terminie tygodniowym od dnia, w którym czynność powinna być dokonana (§ 4).
Art. 200 k.p.c. stanowi z kolei, iż sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekazuje sprawę sądowi właściwemu. Przekazanie sprawy sądowi właściwemu następuje na podstawie postanowienia, a czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy.
Na tle powyższych przepisów w praktyce sądów powszechnych wyłonił się istotny problem – a mianowicie – czy w przypadku wniesienia na podstawie art. 767 k.p.c. skargi na czynności komornika do niewłaściwego sądu, jednak z zachowaniem terminu o którym mowa w § 4 niniejszego przepisu, znajduje zastosowanie art. 200 k.p.c. i skargę uważa się za wniesioną z zachowaniem terminu?
Dla rozstrzygnięcia powyższego zagadnienia, na początek należałoby ustalić formę, w jakiej powinno nastąpić przekazanie skargiprzez sąd niewłaściwy do sądu właściwego – tj. w formie niezaskarżalnego zarządzenia przewodniczącego, czy też postanowienia sądu (co pozwoliłoby co do zasady na zastosowanie w takim przypadku art. 200 k.p.c.).
Jak się okazuje, powyższe nie jest jednak tak oczywiste i rozbieżności w tym zakresie pojawiają się nawet w orzecznictwie Sądu Najwyższego:
Zgodnie z poglądem wyrażonym przez SN w postanowieniu z dn. 21.05.2010 r., sygn. akt III CZP 28/10 – „skarga na czynności komornika jako środek zaskarżenia wniesiony do niewłaściwego sądu podlega przekazaniu sądowi właściwemu na podstawie niezaskarżalnego zarządzenia przewodniczącego, a nie postanowienia sądu o którym mowa w art. 200 § 1 k.p.c.”. Powyższe wynika z tego, że – zdaniem Sądu – przepis art. 200 § 1 k.p.c. nie może stanowić podstawy przekazania przez sąd niewłaściwy sądowi właściwemu środka prawnego ani innego pisma niewszczynającego postępowania w sprawie, a taki właśnie charakter ma skarga uregulowana w art. 767 k.p.c.
Odmienny pogląd zaprezentował SN w uchwale składu siedmiu sędziów z dn. 15.05.2013 r., sygn. akt III CZP 91/12, w której przyjęto, że sąd niewłaściwy, do którego skierowano zażalenie, przekazuje je do rozpoznania sądowi właściwemu na podstawie art. 200 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 i art. 397 § 2 k.p.c. Z motywów tejże uchwały wynika, że art. 200 § 1 k.p.c. dotyczy nie tylko sprawy w znaczeniu pewnej całości będącej przedmiotem postępowania cywilnego, ale również sprawy w określonej fazie zapoczątkowanej wniesieniem środka odwoławczego. W konsekwencji za usprawiedliwione można uznać odpowiednie stosowanie art. 200 § 1 k.p.c. do przekazania skargi na czynność komornika (która zaliczana jest do środków zaskarżenia) w przypadku wniesienia jej do niewłaściwego sądu, a dalej – art. 200 § 3 k.p.c., zgodnie z którym czynność dokonywana przed sądem niewłaściwym pozostawałaby w moc (a wiec skargę należałoby uznać za wniesioną z zachowaniem terminu).
Gdy z kolei idzie o ocenę zachowania terminu do złożenia skargi – i tutaj pojawiają się jednak dwie linie orzecznicze:
Zgodnie z pierwszą z nich – dla oceny zachowania terminu do wniesienia środka zaskarżenia do sądu niewłaściwego decydująca jest data wpływu tego środka zaskarżenia do sądu właściwego (tak: uchwała SN z dn. 28.11.1987 r., sygn. akt III CZP 33/87). Aktualność powyższego stanowiska SN potwierdził w postanowieniu z dn. 21.05.2010 r., sygn. akt III CZP 28/10.
Zgodnie z drugą natomiast – bez względu na to, do którego sądu skarga została wniesiona, jeżeli nastąpiło to przed upływem ustawowego terminu z art. 767 § 4 k.p.c., jej późniejsze przekazanie sądowi właściwemu nie prowadzi do uchybienia temu terminowi (przez zastosowanie art. 200 § 3 k.p.c.).
Z uwagi na istotne rozbieżności w orzecznictwie, jak i skomplikowany sposób ustalania właściwości miejscowej sądu, do którego należy wnieść skargę na czynności komornika (przez powiązanie tej właściwości z właściwością miejscową komornika i sposobem egzekucji), co skutkuje częstym wnoszeniem skarg do sądów niewłaściwych – rozwiązanie powyższego problemu okazało się na tyle doniosłe, że postanowiono w tym zakresie skorzystać z instytucji pytania prawnego skierowanego do SN.
SN po ponownym przyjrzeniu się powyższemu zagadnieniu, ostatecznie powziął uchwałę, w której stwierdził, iż:
Skarga na czynność komornika wniesiona do sądu niewłaściwego miejscowo podlega przekazaniu sądowi właściwemu postanowieniem na podstawie art. 200 § 1 k.p.c., a także, że skargę wniesioną do sądu niewłaściwego miejscowo przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesioną z zachowaniem tegoż terminu.
Zagubieni w mętliku przepisów prawnych i niejasnego orzecznictwa skarżący – mogą więc wreszcie odetchnąć z ulgą.
Aleksandra Wiśniewska /-prawnik-/
Zostaw komentarz
You must be logged in to post a comment.