Właściciel nieruchomości może żądać zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z gruntu przez przedsiębiorstwo przesyłowe bez uprzedniego ustanowienia służebności przesyłu

ŚŁUŻEBNOŚCI: Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego właściciel nieruchomości może żądać zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z gruntu przez przedsiębiorstwo przesyłowe bez uprzedniego ustanowienia służebności przesyłu (wyr. SN z dn. 07.08.2014 r., sygn. akt II CSK 573/13) Powodowie Mariola C. i Waldemar C. domagali się zapłaty wynagrodzenia od zakładu energetyki cieplnej za bezumowne korzystanie z ich działki.

Sąd Rejonowy w B. zasądził na rzecz powodów wynagrodzenie. Na skutek apelacji pozwanego zakładu, Sąd Okręgowy w Koszalinie zmienił wyrok sądu pierwszej instancji i powództwo oddalił. Wskazał, że po wprowadzeniu do Kodeksu cywilnego regulacji dotyczących służebności przesyłu, wynagrodzenie za korzystanie z gruntu, na którym znajdują się urządzenia przesyłowe, należy się tylko wtedy, gdy żądający wystąpi jednocześnie z wnioskiem o ustanowienie służebności.

Powodowie wnieśli skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie. Zgodnie z art. 3052 § 2 K.c. właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. Wprowadzenie do Kodeksu cywilnego służebności przesyłu jako ograniczonego prawa rzeczowego miało na celu ustabilizowanie stosunków prawnych pomiędzy przedsiębiorstwami przesyłowymi a właścicielami gruntów.

Uregulowano specjalne roszczenie przeciwko przedsiębiorstwom przesyłowym o ustanowienie za wynagrodzeniem prawa umożliwiającego przeprowadzanie i korzystanie z linii przesyłowych na cudzym gruncie. Wydawać się więc może, że służebność przesyłu jest jedynym właściwym sposobem do korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe z cudzego gruntu i niedopuszczalne jest żądanie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie bez ustanowienia służebności przesyłu Jednak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 sierpnia 2014 r. (sygn. akt II CSK 573/13) nie podzielił stanowiska Sądu Okręgowego w Koszalinie.

Stwierdził, że nie można ograniczać właściciela nieruchomości w jego uprawnieniach wynikających z Konstytucji, rozwiniętych w art. 140 K.c. Podstawowym instrumentem służącym ochronie praw właściciela są roszczenia petytoryjne, których uzupełnienie stanowią roszczenia uregulowane w art. 224-230 K.c. Przepisy te nie zostały wyłączone na skutek wprowadzenia regulacji o służebności przesyłu. Sąd Najwyższy przyznał rację powodom, którzy żądali wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich gruntu przez przedsiębiorstwo przesyłowe na podstawie art. 224 i 225 K.c.

Jednakże żądanie wynagrodzenia na przyszłość jest dopuszczalne wyłącznie po uprzednim ustanowieniu służebności przesyłu na podstawie art. 3052 § 2 K.c. Wyjątek od tej reguły stanowi zawarcie umowy innego rodzaju pomiędzy przedsiębiorstwem przesyłowym a właścicielem gruntu (np. odpłatna umowa dzierżawy lub najmu części nieruchomości). Katarzyna Matuszczak /-prawnik-/