Powództwo o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

SŁUŻEBNOŚCI: Powództwo o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie przerywa biegu zasiedzenia służebności przesyłu (uchwała SN z dn. 26.11.2014 r., sygn. akt III CZP 45/14)

Zgodnie z art. 305(1) § 1 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Służebność przesyłu może być przy tym nabyta przez zasiedzenie w wypadku korzystania z trwałego i widocznego urządzenia, przy odpowiednim stosowaniu przepisów o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie (art. 292 k.c. w zw. z art. 305(4) k.c.).

Art. 123 § 1 pkt 1 k.c. stanowi z kolei, iż bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

Na tle powyższych przepisów powstała w praktyce wątpliwość czy wytoczenie przez właściciela nieruchomości powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przerywa bieg terminu zasiedzenia służebności przesyłu?

Stanowiska w tej kwestii okazały się rozbieżne i doprowadziły do ukształtowania się dwóch odrębnych linii orzeczniczych.

Zgodnie z pierwszą z nich – wniesienie przez właściciela nieruchomości pozwu o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie bez tytułu prawnego z jego nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu stanowi czynność przerywającą bieg zasiedzenia (tak: SN w postanowieniach z dn. 22.01.2010 r., sygn. akt V CSK 239/09 oraz z dn. 23.10.2013 r., sygn. akt IV CSK 30/13).

Zgodnie z drugą natomiast – wytoczenie powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu nie przerywa biegu zasiedzenia tej służebności (tak: SN w postanowieniach z dn. 12.09.2013 r., sygn. akt IV CSK 88/13 oraz z dn. 13.02.2014 r., sygn. akt V CSK 167/13). Zdaniem Sądu, spór o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest sporem o własność. Celem dochodzenia roszczenia nie jest bowiem pozbawienie posiadania, zmiana jego charakteru ani nowe ukształtowanie stosunków prawnorzeczowych pomiędzy właścicielem a posiadaczem. W związku z powyższym nie jest spełnione znamię „bezpośredniości” w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 k.c., a więc nie można mówić w tym wypadku o przerwaniu biegu przedawnienia.

Z uwagi na zaistniałe rozbieżności w wykładni przepisów prawa, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego postanowił skorzystać z uprawnienia, jakie nadaje mu art. 60 § 1 ustawy z dn. 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. 2002 nr 240 poz. 2052 ze zm.) i przedstawić powyższe zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu w składzie siedmiu sędziów.

Uznając, iż przedstawione zagadnienie faktycznie wymaga wyjaśnienia, SN w dn. 26.11.2014 r. podjął uchwałę w której przychylił się do drugiej z przedstawionych linii orzeczniczych. Zdaniem Sądu wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi służebności przesyłu powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności, nie przerywa biegu jej zasiedzenia.

Aleksandra Wiśniewska /-prawnik-/